Szybkie wyszukiwanie

Informacje na temat podejść do szczepień

Dlaczego w temacie szczepień ludzie mówią o tym, że prawda to kwestia względna?

Odrzucenie epistemologii naukowej i obiektywizmu na rzecz twierdzenia, iż wiedza jest czymś relatywnym

Relatywizm epistemologiczny (czyli subiektywność sposobu określania wiedzy) to pogląd filozoficzny, wedle którego prawdziwość faktów naukowych opiera się na konwencjach społecznych. Koncepcja ta zakłada, iż fakty to wartości subiektywne, zależące od kontekstu historycznego, norm społeczno-kulturowych oraz standardów indywidualnych. Osoby wyznające taki pogląd twierdzą, iż wiedza obiektywna nie istnieje. Postawę niechęci do przyjęcia szczepienia można powiązać z kilkoma formami relatywizmu epistemologicznego.

Dla niektórych osób relatywizm oznacza, iż w generowaniu wiedzy subiektywne doświadczenia mają taką samą albo i większą wartość co dowody naukowe. Ekstremalne przypadki relatywizmu można powiązać na przykład z:

  • nawiązaniami do „matczynej intuicji”,
  • sugestiami, by przeprowadzić „samodzielny research”.

W tym motywie pojawia się stwierdzenie, jakoby wiedza naukowa, obiektywne dowody i ekspertyza były kwestiami względnymi. Osoby związane z tą tezą zwykle uważają, iż nauka i medycyna – w tym szczepionki – się mylą lub ich wnioski są gorsze od subiektywnych doświadczeń.

Często można tutaj usłyszeć lekceważące stwierdzenia na temat medycy i opisywanie jej jako:

  • „konwencjonalnej”,
  • „przestarzałej”,
  • „bezkrytycznej”,
  • będącej jedynie „konstruktem społecznym”,
  • agenda polityczna,
  • kolonialna metoda opresji.

Czy istnieje w tym ziarno prawdy?

Koncepcje obiektywizmu czy prawdy są bardzo zniuansowane. Czasami trudno zdecydowanie przypisać je do kwestii takich jak sztuka czy niektóre decyzje moralne. Tak samo jest z nauką. Różni naukowcy i naukowczynie także dochodzą do odmiennych konkluzji – nawet, jeśli opierają się o te same dowody.

Co powiedzieć komuś, kto wyznaje takie poglądy?

Do najbardziej produktywnego dialogu między pacjentami i pacjentkami a personelem ochrony zdrowia dochodzi, jeśli opiera się on na empatii. Podczas tego typu rozmowy powinno się uznać słuszność przyczyny postawy pacjenta i wykazać się zrozumieniem – właśnie dlatego należy dokładnie zgłębić źródło postawy wyrażanej przez kogoś opinii. Uznając niewidocznych na pierwszy rzut oka powodów czyjegoś nastawienia wcale nie musi znaczyć, że zgadzamy się z tą opinią. Możemy natomiast przyznać, iż:

Koncepcje obiektywizmu czy prawdy są bardzo zniuansowane. Czasami trudno zdecydowanie przypisać je do kwestii takich jak sztuka czy niektóre decyzje moralne. Tak samo jest z nauką. Różni naukowcy i naukowczynie także dochodzą do odmiennych konkluzji – nawet, jeśli opierają się o te same dowody.



(Częściowe) uznanie argumentacji rozmówcy czy rozmówczyni może pomóc nam przygotować grunt pod sprostowanie błędnego myślenia pacjenta w danej kwestii.

W temacie nauki dowody należy oceniać w oparciu o sprawdzalne kryteria takie jak niezawodność, słuszność i powtarzalność danych. Badania naukowe wciąż ewoluują, co pozwala im dostarczać nam możliwie najbardziej niezawodną wiedzę. Dzięki nauce mamy naprawdę dokładne informacje i prognozy na temat świata. Nauka poprawiła nasze życie na wiele sposobów – to jej zawdzięczamy antybiotyki, komputery czy samoloty.

Postęp naukowy pozwala nam w wiarygodny sposób ocenić, czy szczepionki chronią przed poważnymi chorobami i śmiercią, czy nie. W kwestiach życia i śmierci najrozsądniej jest słuchać ekspertów i ekspertek, którzy posiadają odpowiednie umiejętności i wiedzę. Przecież w innych sytuacjach – na przykład kiedy musimy naprawić auto czy zbudować dom – też konsultujemy się z osobami eksperckimi. Naukowcy i personel medyczny ekspertyzę na temat kwestii naszego zdrowia zdobywają w dokładnie taki sam sposób.

pl_PLPolish